Opgeheven maar niet verdwenen
Het kleine voormalige Doopsgezinde Blokhofje ligt vrijwel direct naast het Vrouwe- en Antoniegasthuis aan het Klein Heiligland. De toegangsdeur is te vinden recht tegenover de onderdoorgang naar het Nieuw Heiligland. Het Blokshofje is lange tijd beheerd geweest door de binnenvader van het ernaast gelegen ‘Oude Weeshuis van de Friese en Hoofduitse gemeente De Blok’. Die link blijkt nog steeds uit het feit dat de toegangsdeur naar huisnummers 60 A t/m F onderdeel van de gevel van dat voormalige weeshuis is.
Vlaams Blokhofje
In 1657 kochten de regenten van dat weeshuis zes huisjes die via een gangetje uitkwamen in de Grote Houtstraat. Een van die huisjes werd een jaar later als schooltje ingericht. In 1669 komt in de archieven voor het eerst de naam hofje voor bij een kerkscheiding. In 1685, bij een volgende kerkscheuring word het hofje toegewezen aan het Vlaams Blok, vandaar dat ook wel gesproken wordt over het Vlaams Blok Hofje (een naam die dus niet verwijst naar een rechtse Vlaamse politieke partij).
Opgehokt in Cameren
Bekijk je het linker kaartje hierboven dan zie je dat van een gangetje naar de Grote Houtstraat geen sprake meer is. Goed zichtbaar is hoe het hofje ingeklemd ligt tussen het Anthoniegasthuis en het weeshuis. De woninkjes (het waren er ooit 7!) waren met recht cameren (zoals die eenkamerwoningen toen heette) en naar de huidige maatstaven zaten de bewoners hier opgehokt. Wie het bekijkt vanuit de armenzorg waarbij ouderen onderdak en preuves kregen (turf, boter, soms aardappelen kregen) in een tijd voor er AOW of pensioenen bestonden moet toegeven dat arme oudjes het hier best goed hadden.
De oude plattegrond van het weeshuis en het hofje dateert uit 1842 en toont dat de keuken van het weeshuis midden in het hofje lag zodat je ook daar je kont niet keren. Van een binnentuintje was toen nog geen geen sprake: er was alleen een smal steegje dat naar de verschillende voordeuren, de toiletten en de pomp leidde. In 1874 verhuisde het weeshuis en kreeg het Blokshofje een eigen bestuur. Mogelijk heeft de keuken toen plaatsgemaakt voor een tuintje.
Einde van het Blokshofje in Haarlem
De kleine ondiepe huisjes om de pomp zijn verkocht in 1970 en gerestaureerd, sommige huisjes werden daarbij samengevoegd. Daarmee heeft dit 17de eeuwse Haarlemse hofje na circa 313 jaar opgehouden te bestaan als stichting. De huisjes, de toegangsdeur en het binnentuintje bestaan voort. Het blokshofje is opgeheven maar niet verdwenen!
Toegang
Het voormalige Blok- of Blokshofje ligt aan het Klein Heiligland achter/op nummer 60. Het is niet opengesteld voor publiek.